·         Jednoosobowa działalność gospodarcza stanowi najpopularniejszą w Polsce formę prowadzenia działalności przez przedsiębiorców. Na koniec 2017 r., według danych REGON, liczba takich firm przekroczyła 3 miliony.

·         Właściciel jednoosobowej działalności gospodarczej zawsze odpowiada całym swoim majątkiem w sytuacji kryzysowej czy w przypadku dekoniunktury. Dlatego z biegiem czasu i rozwoju skali prowadzonej działalności gospodarczej warto rozważyć reorganizację.

·         Przedsiębiorczość i praca wkładana w rozwój firmy powinna iść w parze z długofalowym planowaniem finansów właściciela, także pod kątem zabezpieczenia emerytalnego.

Jednoosobowa działalność gospodarcza – zalety i wady

Prowadzenie przez osobę fizyczną jednoosobowej działalności gospodarczej niesie za sobą wiele korzyści, ale może również generować znaczne ryzyko. Do głównych zalet można zaliczyć: możliwość szybkiego zarejestrowania w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG) czy pobierania środków na prywatne potrzeby niemal w każdym momencie. Zasadniczą wadą prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej jest pełna odpowiedzialność przedsiębiorcy co oznacza, iż odpowiada on za jej zobowiązania całym swoim majątkiem prywatnym.

Z biegiem lat wielu przedsiębiorców znacznie zwiększa osiągane przychody, pozyskuje coraz to nowych kontrahentów, zwiększa zatrudnienie – w konsekwencji osiąga milionowe przychody i daje pracę dziesiątkom pracowników. Taka sytuacja powinna stanowić bodziec do rozważenia reorganizacji działalności gospodarczej, ponieważ może zdarzyć się, iż w wyniku kryzysu gospodarczego lub nienależytego wykonania zobowiązania przez przedsiębiorcę (w tym również jego pracowników), dojdzie do zachwiania równowagi finansowej, która będzie skutkować utratą całego dorobku życia przez takiego przedsiębiorcę.

Sposoby reorganizacji działalności gospodarczej

W świetle polskich przepisów prawa możemy wyróżnić dwa sposoby reorganizacji działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne: przekształcenie i wniesienie przedsiębiorstwa do spółki.

W tym tekście skupiamy się na przypadku przekształcenia, gdy mamy do czynienia z zasadą kontynuacji prowadzonej działalności gospodarczej, choć w innej formie prawnej. Wspomniana zasada pozwala uniknąć wielu niedogodności, np. konieczności negocjowania i dokonywania cesji umów z kontrahentami czy też związanych z informowaniem pracowników o przejściu zakładu pracy na innego pracodawcę w trybie art. 23¹ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1040; dalej: „k.p.”). Przy dokonywaniu wyboru formy prawnej przedsiębiorca prowadzący działalność na podstawie wpisu do CEiDG będzie zainteresowany możliwie najbardziej zbliżoną do dotychczasowej formą prawną – z pewnością jest nią spółka komandytowa. Naturą spółek osobowych, w tym spółki komandytowej, jest aktywny udział osób prowadzących działalność za jej pośrednictwem. Spółka komandytowa charakteryzuje się tym, iż posiada co najmniej dwóch wspólników – komplementariusza oraz komandytariusza. W doktrynie prawa prywatnego przyjmuje się, że „konstrukcja spółki komandytowej pozwala na dużą swobodę kształtowania postaci konkretnych spółek, umożliwiając wspólnikom zawiązanie spółki „zbudowane” zgodnie z ich wolą i interesami. Ta „plastyczność” spółki komandytowej pozwala na bardziej osobowe lub kapitałowe ukształtowanie spółki, która może służyć ograniczeniu ryzyka wspólnika spółki osobowej, w praktyce przedsiębiorcy, do odpowiedzialności tylko wkładem wniesionym do spółki komandytowej i wkładem do spółki z o.o.” (tak. J. Szwaja, I. Mika, Komentarz do art. 102 kodeksu spółek handlowych, [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz do art. 1-150, red. S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Legalis 2012, nb. 28-29).

Procedura przekształcania

Przedsiębiorca, który zdecyduje się na przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę prawa handlowego będzie musiał dokonać „podwójnego przekształcenia”. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 roku kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.; dalej: „k.s.h.”), przedsiębiorca będący osobą fizyczną, wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą może przekształcić formę prowadzonej działalności w jednoosobową spółkę kapitałową, tj. w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a następnie w spółkę komandytową. Procedura taka może zająć około sześciu miesięcy, czego powodem są wyłącznie wymogi formalne (np. dość długie terminy rozpoznawania wniosków przez sąd).

Procedura przekształcenia działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością jest relatywnie prosta, co umożliwia jej sprawne przeprowadzenie.

W pierwszej kolejności należy sporządzić plan przekształcenia, w formie aktu notarialnego, zwierającego co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia.

Następnie, należy wystąpić do sądu rejestrowego z wnioskiem o wyznaczenie biegłego rewidenta, który zbada plan przekształcenia i złoży sporządzoną opinię do sądu rejestrowego. Następnie przedsiębiorca przekształcany składa oświadczenie o przekształceniu oraz podpisuje akt założycielski (forma aktu notarialnego). Po realizacji tych czynności następuje złożenie wniosku o wpis przekształcenia do sądu rejestrowego, które to przekształcenie następuje z chwilą wpisu przekształcenia do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

W dalszej kolejności, należy odpowiednio dostosować strukturę spółki, która powstała w wyniku pierwszego przekształcenia – tj. dokonać rozporządzenia udziałem (udziałami) na rzecz osoby, który ma zostać komplementariuszem czy też zbyć udziały na rzecz innych osób, które mają zostać komandytariuszami.

Procedura przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę komandytową jest niemalże analogiczna do powyżej opisanej procedury. Aczkolwiek należy wskazać, iż plan przekształcenia będzie mógł zostać sporządzony w formie zwykłej pisemnej, zaś do planu – zamiast oświadczenia o przekształceniu – należy załączyć projekt uchwały, natomiast zamiast projektu aktu założycielskiego – projekt umowy spółki.

Dokonanie reorganizacji – zalety i wady

Jedną z podstawowych zalet dokonania reorganizacji jest ograniczenie odpowiedzialności osoby prowadzącej działalność gospodarczą na podstawie spółki prawa handlowego. Podkreślenia wymaga również fakt, iż w świetle zasady kontynuacji, spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej. Taka sytuacja ma miejsce m.in. w przypadku zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, ponieważ w terminie 14 dni od dnia powstania zmiany (tj. od daty przekształcenia) należy zgłosić właściwemu organowi zmianę formy prawnej.

Prowadząc działalność gospodarczą w ramach spółki prawa handlowego (np. spółki komandytowej) obowiązywać będzie większy formalizm, niemniej wydaje się, iż ten zwiększony formalizm jest wart rozważenia, ze względu na jedną z jego podstawowych zalet – ograniczenie ryzyka związanego z odpowiedzialnością z tytułu prowadzonej działalności.

Finanse przedsiębiorcy

Ograniczenie ryzyka wynikającego z formy działalności gospodarczej tak, by nie odpowiadać całym swoim prywatnym majątkiem, to jeden z aspektów, o które powinien zadbać przedsiębiorca. Równie istotne, jak podkreślają eksperci Vienna Life, jest zabezpieczenie finansowe.  Wielu przedsiębiorców, nawet gdy zarządzają firmą przynoszącą pokaźne zyski, płacą minimalną miesięczną składkę ZUS, która wynosi obecnie 1316,97 zł.

W 2019 roku minimalna kwota emerytury wynosi 1030 zł brutto, czyli ponad 930 zł netto. Przedsiębiorcy, odprowadzający składki na ZUS na poziomie 1300 zł miesięcznie mają najniższe emerytury niemal spośród wszystkich grup zawodowych. Dla porównania – dziś przeciętna emerytura przedsiębiorcy to 1820 zł brutto, a średnia emerytura ZUS ok. 2200 zł brutto. Dlatego jedynym rozwiązaniem, by zapewnić sobie godziwe życie na starość jest regularne oszczędzanie poprzez produkty o długofalowym charakterze.

Równie ważne dla przedsiębiorców prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze jest zabezpieczenie się poprzez ubezpieczenie na życie, na wypadek choroby, niezdolności do pracy czy śmierci. Nawet w przypadku opłacania składki tzw. chorobowej jej wysokość nie pozwoli przedsiębiorcy czy jego rodzinie na utrzymanie standardu życia sprzed choroby czy wypadku, gdy firma była aktywnie zarządzana i działała prężnie. Tekst został przygotowany we współpracy z Jackiem Matraszkiem, Senior Associate w ALTO, a jego pełna treść znajduje się na stronie www.Viem.pl