Choć zdecydowana większość Polaków deklaruje poparcie dla idei ograniczania odpadów i recyklingu, rzeczywista wiedza o zasadach działania systemu okazuje się znacznie mniej spójna. Z raportu „Indeks Gotowości Kaucja.pl 2025” wynika, że 36,5% osób deklaruje dobrą znajomość pojęcia „system kaucyjny”, ale gdy dochodzi do szczegółów takich jak sposób zwrotu opakowań czy odzyskanie kaucji bez paragonu, poziom poprawnych odpowiedzi wyraźnie spada.

Najwyższy realny poziom wiedzy obserwujemy w regionach świętokrzyskim, podlaskim i śląskim, co sugeruje, że świadomość tematu w wielu województwach ma charakter raczej powierzchowny. Znajomość pojęć nie przekłada się automatycznie na rozumienie praktycznych zasad działania systemu.

Luka między deklaracjami a rzeczywistym zachowaniem nie jest zresztą zjawiskiem nowym. Mimo że 96% Polaków twierdzi, że segreguje odpady, w rzeczywistości do recyklingu trafia niespełna 16% odpadów komunalnych. Właśnie dlatego tak istotne jest, by wdrażając system kaucyjny, zadbać nie tylko o aspekt legislacyjny i operacyjny, ale również o kontekst społeczny i emocjonalny. Z emocji bowiem, znacznie bardziej niż z samej wiedzy, wynika gotowość do uczestnictwa w nowych praktykach. „Indeks Gotowości Kaucja.pl 2025” potwierdza, że wskaźnik akceptacji emocjonalnej systemu wynosi 61,9 punktu na 100, a wśród dominujących uczuć pojawiają się nadzieja, spokój i duma. Obok nich funkcjonują natomiast także obawa czy obojętność, które mogą skutecznie hamować aktywność konsumencką, szczególnie w grupach o niskim poczuciu potrzeby lub wysokim poczuciu obowiązku.

Z tego powodu Polaków można podzielić na cztery grupy o odmiennych „nastawieniach startowych” - entuzjastów, pragmatyków, osoby obawiające się oraz obojętnych. To szczególnie pragmatycy, czyli ci, którzy uważają system za potrzebny, ale obawiają się jego złożoności, stanowią kluczowy segment, od którego zależeć będzie płynność wdrożenia. To oni najbardziej oczekują prostych procesów, sprawnych rozwiązań i jasnych reguł działania. Jeśli zostaną przekonani, wejdą w system z pełnym zaangażowaniem.

Dlatego przejrzystość zasad oraz łatwość obsługi punktów zwrotu mają fundamentalne znaczenie. Przyjazne formularze, brak konieczności okazywania paragonu, możliwość zwrotu w kasie lub prosty interfejs aplikacji, wszystko to obniża próg wejścia i buduje pozytywne doświadczenie konsumenta. Jednocześnie niezawodne zaplecze technologiczne oraz kompatybilność narzędzi z istniejącą infrastrukturą sklepów pozwalają detalistom uniknąć poczucia dodatkowego obciążenia i skupić się na codziennym funkcjonowaniu biznesu. Właśnie te elementy, stabilność technologiczna, elastyczna integracja oraz realne uproszczenie procesów, mają szansę stać się niewidocznym, ale kluczowym fundamentem całego systemu – mówi Michał Pląska, dyrektor operacyjny Centrum Innowacji Retail w COMP S.A.

Z biegiem czasu, w miarę jak konsumenci będą zdobywać doświadczenie, a detaliści poczucie kontroli nad procesem, negatywne emocje powinny stopniowo wygasać. Budowanie pozytywnego kapitału społecznego wokół systemu kaucyjnego, opartego na poczuciu sensu, wspólnoty i odpowiedzialności, pozwoli przekształcić deklaracje w trwałe, codzienne działania. To właśnie stabilne zaplecze organizacyjne i technologiczne, połączone z przemyślaną komunikacją i edukacją, zdecyduje o tym, czy system kaucyjny stanie się realnym impulsem dla gospodarki o obiegu zamkniętym, czy jedynie kolejnym administracyjnym obowiązkiem. Jeśli uda się połączyć wszystkie te elementy, nowy model zwrotu opakowań może stać się jednym z najbardziej efektywnych narzędzi ekologicznych w Polsce.