Firmowy strateg umiejący wczuć się w rolę prawnika oraz doradcy podatkowego. Ekspert biegle poruszający się w niejednorodnym systemie prawno-podatkowym i coraz bardziej dynamicznym otoczeniu rynkowym, a przy tym umiejętnie zarządzający wieloma obszarami ryzyka. Z optymizmem patrzący w przyszłość i chcący dokonywać ekspansji zagranicznych. Dzisiejszy dyrektor finansowy ma wiele twarzy. Jedno jest pewne – jego rola i wpływ na działanie przedsiębiorstw będzie w najbliższym czasie systematycznie rosnąć. Oto wnioski płynące z zakończonego w Warszawie VII Kongresu Dyrektorów Finansowych.

Dzisiejsza rola dyrektora finansowego znacząco wykracza poza standardowo przypisywaną mu rolę, na co ma wpływ dynamicznie zmieniające się otoczenie rynkowe. Podkreślił to gość specjalny kongresu, prof. dr hab. Witold Modzelewski z Uniwersytetu Warszawskiego, Prezes Instytutu Studiów Podatkowych. W wystąpieniu otwierającym siódmą edycję Kongresu Dyrektorów Finansowych zwrócił uwagę na coraz szerszy zakres obowiązków i kompetencji CFO. – Czas dla świata biznesu płynie dziś dużo szybciej niż jeszcze kilka lat temu. Obecne czasy noszą piętno dużych zmian. Wiele się dzieje w kwestiach podatkowych, szczególnie teraz, w okresie kampanii wyborczej, co dodatkowo zwiększa i podkreśla rolę dyrektorów finansowych, gdyż jest to główny wyznacznik ich działalności – przekonywał prof. dr hab. Witold Modzelewski. – Nie jest tajemnicą, że obecne ustawodawstwo podatkowe pozostawia wiele do życzenia. Opublikowane ostatnio przez Unię Europejską raporty dotyczące podatku od towarów i usług oraz VAT są katastrofalne. Państwa członkowskie muszą samodzielnie zająć się naprawianiem prawa podatkowego. Konieczne będzie wdrażanie nowych rozwiązań służących do ich naprawy. W Czechach chociażby z powodzeniem wdrożono system podzielonej płatności (tzw. split payment), co znacząco poprawiło bezpieczeństwo podatkowe podmiotów gospodarczych w tamtym kraju. Podobnym rozwiązaniem jest VAT graniczny. Obecna rzeczywistość prawno-podatkowo będzie wymuszać konieczność wprowadzania takich rozwiązań. 

 

Rośnie liczba wyzwań stawianych dyrektorom finansowym

Jak się okazuje, wyzwań stojących przed dyrektorami finansowymi jest znacznie więcej. Właśnie temu zagadnieniu poświęcony był panel dyskusyjny „Wyzwania, przed jakimi muszą stanąć dyrektorzy finansowi w konfrontacji z rzeczywistością prawno-podatkową w biznesie”. Zdaniem Dariusza Bednarskiego, Partnera Zarządzającego z Grant Thornton, trzeba je postrzegać głównie przez pryzmat czasu. – Te dotyczące przeszłości związane są ze standardową rolę CFO, czyli poprawnością rozliczeń podatkowych. Jednak zmieniające się otoczenie rynkowe będzie coraz częściej wymuszać na dyrektorach finansowych konieczność poszerzenia zakresu swoich kompetencji. Musimy być doradcą zarządu, motorem napędowym zmian i rozwoju, a przy tym nabyć umiejętność współpracy z doradcami, co wymaga od nas wejścia w ich rolę. Wtórowała mu Katarzyna Grabowska, Partner w BUSINESS PARTNER, Laureatka Konkursu DFR w Kategorii Duże Przedsiębiorstwa w edycji za 2012 roku. – Już dawno przestaliśmy zarządzać wyłącznie ryzykiem podatkowym, dziś zarządzamy szeroko pojętym ryzykiem finansowym. Jej słowa znalazły potwierdzenie w późniejszej prezentacji na temat wyzwań kształtujących przyszłość CFO, którą omówił Przemysław Pohrybieniuk, Dyrektor Zarządzający ACCA Polska oraz Krajami Bałtyckimi – Jak wynika z badań przeprowadzonych przez ACCA Polska, aż 79 procent dyrektorów finansowych będzie zarządzało znacznie szerszym wachlarzem ryzyk niż tylko ryzyko finansowe. 

Ważnym aspektem działalności CFO stała się również umiejętność radzenia sobie z szeregiem mniej oczywistych ryzyk. Jedno z nich związane jest z umiejętnością poruszania się w niejednorodnym i pozostawiającym duże pole do interpretacji przepisów w systemie prawno-podatkowym. Dużym problemem jest duża zmienność tych przepisów. – Przychodzi nam mierzyć się z różnymi interpretacjami przepisów prawa podatkowego, a nierzadko nawet brakiem odpowiednich regulacji – grzmiała Katarzyna Grabowska. Przykładem negatywnego wpływu ustawodawstwa jest rynek energii odnawialnych, które według Tadeusza Piotra Kozaczyńskiego, Członka Rady Nadzorczej Torpol, Laureata Konkursu DFR za rok 2008, doprowadziło do upadłości wielu firm działających właśnie w tej branży.

 

Ekspansja zagraniczna przy aktywnym udziale CFO

Żyjemy w czasach globalnej ekspansji, wyzwania związane z codzienną działalnością dyrektora finansowego już dawno wykroczyły poza granice naszego kraju. W opinii Catherine Brett, Chief Risk Officer w HSBC Europe, wykorzystywane są coraz większe możliwości drzemiące w korytarzu między Wschodem, a Zachodem Europy. Kwitnie handel zagraniczny, a tym samym rola CFO w firmie z zagranicznymi ambicjami. – Dyrektor finansowy musi sprostać kilku kwestiom związanym z pojawieniem się na nowych rynkach. Mam na myśli między innymi due-dilligence, czyli konieczność zachowania tych samych standardów audytu w innych krajach. Drugie wyzwanie czekające na CFO to tzw. ryzyko kulturowe - definiowane między innymi przez określoną sytuację geopolityczną, lokalne, często różniące się od naszego prawo podatkowe oraz chociażby różnice kursowe. Ostatnim wyzwaniem jest tzw. cross-checking, czyli konieczność sprawdzenia ryzyka kredytowego oraz stabilności finansowej przyszłego partnera. Te wyzwania pokazują, że rola CFO już dawno przekroczyła granice zwykłej działalności księgowej i sprawozdawczej.

Z tezami Catherine Brett polemizowali uczestnicy panelu dyskusyjnego „Rola i zadania CFO w ekspansji zagranicznej firmy”. W ocenie polskich dyrektorów finansowych, ekspansja zagraniczna znacząco zwiększa obszary ryzyka oraz ich poziom w ramach bieżącej działalności CFO. – Kluczowe jest zdefiniowanie wszystkich obszarów ryzyka oraz przygotowanie struktury organizacyjnej firmy do wejścia na rynek zagraniczny. Znalezienie sprawdzonego i rzetelnego partnera biznesowego pozwoli zminimalizować poziom ryzyka związanego z przyszłą ekspansją. Wiarygodny partner zapewni nam lokalną wizję nowego rynku, która ułatwi wybranie odpowiedniej formy i strategii działania na tamtym rynku i dostosowanie się do lokalnego systemu prawno-podatkowego – przekonywał Sławomir Kubicki, niezależny konsultant, Laureat Konkursu DFR w kategorii Duże Przedsiębiorstwa w 2010 roku. Paneliści byli zgodni co do tego, że warto współpracować z dużą instytucją finansową, która pomoże dokonać weryfikacji przyszłego partnera i kontrahenta. Stwierdzili również, ze rola CFO nie powinna się ograniczać wyłącznie do przygotowania firmy do wejścia w nowy system prawno-podatkowy. Ta powinna się już rozpocząć dużo wcześniej. Dyrektor finansowy w pierwszej kolejności musi sprawdzić opłacalność finansową i rentowność takich projektów, być doradcą oraz głosem rozsądku dla zarządu. – Często musimy być równoważnią między optymistami chcącymi zdobywać nowe rynki, a pesymistami, którzy nie chcą zmian. Patrzymy na ewentualne zmiany przez pryzmat liczb, przez co zazwyczaj udaje nam się zachować pewną dozę obiektywizmu. Dobry CFO potrafi wyliczyć, czy taka inwestycja się opłaca, czy huraoptymizm zarządu jest uzasadniony oraz wybrać odpowiednią formę działalności. Hedging naturalny jest moim zdaniem jedyną możliwością zabezpieczenia różnic kursowych w dłuższym okresie czasu – stwierdził Paweł Siekieta, Wiceprezes Zarządu ds. Finansowych w KORONA Candles.

Nowoczesny dyrektor finansowy, czyli umiejętne zarządzanie kapitałem społecznym

Dobry dyrektor finansowy potrafi zdefiniować i zarządzać kapitałem, nie tylko finansowym. Sam kapitał finansowy to w dzisiejszych czasach za mało przy przetrwać i nadać firmie odpowiednie tempo wzrostu i rozwoju. Według uczestników panelu dyskusyjnego „Takie czasy! Zarządzenie zasobami przedsiębiorstwa w dobie ciągłych zmian”, CFO coraz większą wagę przywiązują do kapitału społecznego. – W dzisiejszych realiach rynkowych wiele polskich firm ma dylemat, jak traktować swoich pracowników. Jak koszty, czyli kapitał finansowy, czy jako kapitał społeczny. Część z nich jest w takim momencie, że wszystkie inne zasoby już zostały zoptymalizowane, a dalszy rozwój możliwy jest tylko poprzez zwiększenie efektywności pracowników. Takie działania nie są jednak kosztem, a inwestycją. W globalnych modelach biznesu zaufanie to podstawowa waluta – informowała Iwona D. Bartczak, Partner Business Dialog, Szefowa Klubu Dyrektorów Finansowych „Dialog”. Zgadzał się z nią Adam Łącki, Prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej. – Bez kapitału społecznego, opartego na zaufaniu nie zbudujemy innowacyjnej gospodarki. Musimy mieć przekonanie, że można działać w sposób uczciwy i że to przyniesie zyski. W krajach zachodnich poziom zaufania idzie w parze z dobrobytem. Za budowanie kapitału społecznego powinien odpowiadać CFO we współpracy z zarządem. Co ciekawe, w opinii prelegentów dyrektorzy finansowi muszą też wykorzystać kapitał społeczny wśród naszych odbiorców na Zachodzie, którzy wiedzą, że dużo potrafimy i że w pewnych obszarach możemy im pomóc. Polski CFO działa szybko i sprawnie, a zatem może pomóc zagranicznym partnerom przełożyć długi tok proceduralny na sprawny i szybki proces.

 

Szerokie kompetencje czy wąski obszar działań, czyli jaka jest przyszłość polskiego CFO?

A jaka przyszłość czeka na polskiego CFO? Zdania uczestników ostatniego panelu dyskusyjnego „Od kontrolingu finansowego do partnerstwa biznesowego – wyzwania i perspektywy dla nowoczesnego CFO” były podzielone. Proces zwiększania kompetencji w opinii części prelegentów wydaje się nieunikniony. – Zmiany są nieuchronne, a my chcemy w nich uczestniczyć. Nie ograniczamy się tylko do raportowania i zapewnienia płynności finansowej. Jesteśmy odpowiedzialni za współtworzenie strategii i wpływ na rozwój firmy poprzez prognozowanie. – uważał Paweł Borowy, Członek Zarządu i Dyrektor Finansowy Randstad Polska. W podobnym tonie wypowiadał się Grzegorz Dzik, Wiceprezes Zarządu ds. Finansów w Neuca, Laureat Konkursu DFR w kategorii Duże Przedsiębiorstwa za 2013 rok. – Świat się zmienia, musimy nabywać nowe kompetencje To dobrze, że otoczenie dostarcza nam nowych wyzwań. Zaznaczył jednak, że dyrektorzy finansowi nigdy nie zastąpią i nie przejmą kompetencji CEO. Jeszcze bardziej ostrożny w prognozach był Tomasz Szeląg, Członek Zarządu ds. Finansowych w Cyfrowy Polsat. – Nie powinniśmy dążyć do perfekcji, jest to niemożliwe, musimy zaakceptować sztywny podział obowiązków. To co jest jednak ważne to ludzie, stworzenie odpowiedniego zespołu ludzkiego. Używając terminologii sportowej można powiedzieć, że CFO i CEO grają w debla i muszą się uzupełniać. Przy czym pamiętajmy, że to CEO zarządza biznesem. 

Zdaniem Przemysława Pohrybieniuka z ACCA Polska oraz Krajami Bałtyckimi, ciężko się przygotować do pełnienia kompleksowej roli, którą wymusza nowe otoczenie biznesowe. Mimo wszystko jednak skupienie się na kompleksowości, jak również maksymalizacja użytkowania technologii, większa wymiana i wolumen informacji oraz większe inwestycje w talent – swój oraz swoich pracowników, powinny być kluczem do osiągnięcia zakładanych celów biznesowych. 

 

CFO pozytywnie oceniają rynek

Przyszłość dyrektorów finansowych w dużej mierze zależy od tego, w jakich warunkach rynkowych i gospodarczy przyjdzie im się mierzyć z wyzwaniami, a te według nich jawią się w całkiem jasnych barwach. Firma Grant Thornton, jeden z partnerów Kongresu Dyrektorów Finansowych, zbadała nastroje rynkowe 150 dyrektorów finansowych. Okazuje się, że większość z nich z optymizmem patrzy w przyszłość. – CFO w większości spodziewają się wzrostu popytu, przy czym najlepsze perspektywy dotyczą rynku krajowego. Oczekiwania względem eksportu są nieco gorsze, co zapewne spowodowane jest utrzymującym się od dłuższego czasu spowolnieniem gospodarczym. – przekonywał Tomasz Wróblewski, Partner Zarządzających w Grant Thornton. Większość z nich w żadnym stopniu nie odczuła wpływu rosyjskiego embarga. Konkurencja z tego powodu na polskim rynku nie zwiększyła się, a tylko co szósty ankietowany twierdził, że miał do czynienie z takim zjawiskiem na rynku Unii Europejskiej. Dyrektorzy finansowi bardzo odważnie patrzą w przyszłość. – Chcą rozwijać swoje firmy, myślą o ekspansji na rynki zagraniczne. Twierdzą, że wzrost inwestycji pociągnie za sobą wzrost zatrudnienia, dlatego otwarcie deklarują plany tworzenia nowych miejsc pracy. Zamierzają jednak trzymać jej koszty w ryzach. Czekają na kolejny udany rok z solidną koniunkturą, dlatego wielu z nich przestawia się ze strategii obronnych na strategie ofensywne oparte właśnie na zwiększaniu sprzedaży, inwestowaniu, również poza granicami kraju oraz tworzeniu nowych miejsc pracy. – wyliczał Tomasz Wróblewski z Grant Thornton.

Dyrektor finansowy ma wiele twarzy, bo tak każe rynek

Jedno jest pewne – obecne oraz przyszłe otoczenie rynkowe oraz system prawno-podatkowy będą wymuszały dalszy rozwój umiejętności oraz kompetencji dyrektora finansowego, bez względu na wielkość oraz segment i profil działalności jego firmy. Zadanie to nie należy do prostych, gdyż jak stwierdził przy okazji otwarcia kongresu Rafał Hiszpański – Prezes Zarządu Towarzystwa Ubezpieczeń Euler Hermes, CFO musi łączyć ogień z wodą, czyli być zarówno wytrawnym strategiem, jak i strażnikiem kapitału, czego wymaga specyfika obecnych czasów oraz zachodzące na rynku przemiany. - Żyjemy w czasach zmiany, po okresie optymalizacji musimy robić rzeczy wymagające ogromnej mądrości, rola dyrektora finansowego rośnie w biznesie, to właśnie od niego zależy dalsza pomyślność i sukces funkcjonowania firm. – dodał Roman Młodkowski z miesięcznika Forbes, moderator debat. Dzisiejszy dyrektor finansowy to osoba o wielu umiejętnościach i coraz szerszych kompetencjach. Taką rolę niejako wymusza otaczająca nasz rzeczywistość – zauważył prof. dr hab. Witold Modzelewski, który dowcipnie stwierdził, że „gęba polskiej rzeczywistości fiskalnej, skądinąd hamująca rozwój polskich przedsiębiorców jest przecież wielowymiarowa”. Umiejętność dostosowania się do niej oraz zmiennych warunków gospodarczych będzie decydowała o powodzeniu i sukcesie działalności wielu CFO.

 

*********

Kongres Dyrektorów Finansowych w Warszawie kończył tegoroczną edycję 5 spotkań w kluczowych miastach kraju (Poznaniu, Sopocie, Katowicach, Rzeszowie oraz Warszawie). Nadrzędnym założeniem największego w kraju projektu dla dyrektorów finansowych, jest tworzenie platformy wymiany doświadczeń oraz dyskusji merytorycznych.

Ogólnopolski cykl Kongresów Dyrektorów Finansowych to przedsięwzięcie niekomercyjne, organizowane od siedmiu lat z inicjatywy: ACCA (the Association of Chartered Certified Accountants), Euler Hermes – firmy ubezpieczającej transakcje, dostarczającej raporty handlowe i odzyskującej należności oraz miesięcznika „Forbes”. 

Partnerem strategicznym projektu Dyrektor Finansowy Roku jest: HSBC Bank Polska.

Partnerami i Patronami tegorocznej edycji są: Alma Consulting Group Polska, Grant Thornton, Instytut Studiów Podatkowych, ITMagination, Klub Dyrektorów Finansowych Dialog, Krajowy Rejestr Długów, OpusCapita, PCTA (Stowarzyszenie Polskich Skarbników Korporacyjnych), Randstad oraz Union Investment TFI.

Patronat medialny objęły redakcje: biznes2biznes.pl, Controling i Zarządzanie, Finanse + Controling, Gazeta MSP, ISB News, KarierawFinansach.pl, Newseria, Newsweek, Nowy Przemysł, StrefaBiznesu.pl oraz wnp.pl.

Szczegółowe informacje: www.dyrektorfinansowyroku.pl