Rozwiązanie to stanowi odpowiedź na rosnące zagrożenia związane z kradzieżą tożsamości w środowisku cyfrowym i ma na celu ograniczenie ryzyka nieuprawnionego wykorzystania danych osobowych przez podmioty trzecie.

Procedura zastrzeżenia numeru PESEL jest dostępna dla każdej osoby fizycznej posiadającej numer PESEL. Operację można przeprowadzić za pośrednictwem aplikacji mObywatel, a także w urzędzie gminy lub listownie. Zastrzeżenie jest nieodpłatne, a jego skutkiem jest ograniczenie możliwości wykorzystania numeru PESEL do czynności prawnych, takich jak zawieranie umów kredytowych, pożyczkowych czy związanych z zakupami na raty. Kluczowym elementem systemu jest również możliwość cofnięcia zastrzeżenia, co pozwala na elastyczne zarządzanie dostępnością swoich danych w sytuacjach, w których konieczne jest ich czasowe udostępnienie.

Zgodnie z przepisami, instytucje finansowe, notariusze oraz operatorzy telekomunikacyjni mają obowiązek weryfikować status zastrzeżenia numeru PESEL przed zawarciem umowy, która wiąże się z potencjalnym zobowiązaniem finansowym. W praktyce oznacza to, że próba dokonania czynności prawnej z wykorzystaniem zastrzeżonego numeru PESEL zostaje automatycznie zablokowana. Wyjątek stanowi sytuacja, w której osoba zastrzegająca swój PESEL uprzednio odblokuje go na czas trwania konkretnej czynności. Ograniczenie to nie dotyczy zawierania umów o pracę, świadczeń socjalnych ani korzystania z usług medycznych.

Dodatkowe środki ochrony

Zastrzeżenie numeru PESEL jest narzędziem zwiększającym kontrolę obywatela nad wykorzystaniem jego danych osobowych, ale nie gwarantuje pełnej ochrony przed wszystkimi rodzajami oszustw. Mechanizm ten ogranicza możliwość zaciągnięcia zobowiązań finansowych bez zgody właściciela numeru PESEL, jednak nie zabezpiecza w pełni przed wykorzystaniem innych danych osobowych w celach przestępczych, takich jak phishing czy manipulacje socjotechniczne. Istotne jest zatem, aby równolegle z zastrzeżeniem PESEL stosować dodatkowe środki ochrony, w tym regularne monitorowanie swojej sytuacji kredytowej, ostrożność podczas udostępniania danych w sieci oraz korzystanie z usług oferujących monitorowanie wycieków danych.

Wprowadzenie możliwości zastrzeżenia numeru PESEL to krok milowy w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa tożsamości w erze cyfrowej. Rozwiązanie jest z nami już prawie dwa lata, dlatego warto dokładniej mu się przyjrzeć. Obywatele zyskali narzędzie, które pozwala na realne ograniczenie ryzyka wykorzystania danych wbrew ich woli. Należy jednak pamiętać, że skuteczność tego rozwiązania zależy od poziomu świadomości społecznej i odpowiedzialnego korzystania z funkcji systemu mObywatel. Sama blokada numeru PESEL nie zastąpi podstawowych zasad cyberhigieny ani nie zwolni z konieczności ostrożności w codziennym zarządzaniu danymi osobowymi. Z naszej perspektywy, kluczowe jest łączenie różnych narzędzi ochrony, tak aby zapewnić sobie możliwie najszerszą i najskuteczniejszą ochronę przed nieautoryzowanym dostępem do danych – mówi Marta Fila, członek zarządu AIQLabs, właściciela marki SuperGrosz.

Mechanizm zastrzeżenia numeru PESEL może być skutecznie wykorzystywany zarówno przez osoby fizyczne, jak i przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. W ich przypadku istotne jest, aby proces zastrzeżenia PESEL został wkomponowany w szerszą strategię zarządzania bezpieczeństwem informacji. Przedsiębiorcy, którzy często udostępniają swoje dane w różnych relacjach biznesowych, powinni dodatkowo rozważyć wdrożenie narzędzi umożliwiających monitorowanie aktywności kredytowej oraz regularne audyty ochrony danych osobowych.

Bezpieczeństwo cyfrowe

System zastrzeżeń PESEL wpisuje się w szerszy kontekst działań podejmowanych na rzecz bezpieczeństwa cyfrowego w Polsce i Unii Europejskiej. Inicjatywa ta ma za zadanie nie tylko chronić dane osobowe, ale także zwiększać zaufanie obywateli do instytucji publicznych i podmiotów komercyjnych, które odpowiadają za weryfikację tożsamości w procesach zawierania umów. W najbliższych latach przewidywany jest dalszy rozwój tego typu rozwiązań, w tym integracja z innymi systemami służącymi weryfikacji tożsamości oraz monitorowaniu aktywności podejrzanej w sieci.

Zastrzeżenie numeru PESEL należy traktować jako jeden z elementów kompleksowego podejścia do ochrony tożsamości. Rozwiązanie to powinno być wspierane przez edukację użytkowników oraz ciągłe podnoszenie standardów ochrony danych w sektorze publicznym i prywatnym. Przeciwdziałanie wyłudzeniom wymaga nie tylko skutecznych narzędzi technicznych, ale również świadomości zagrożeń oraz odpowiedzialnych decyzji ze strony każdego użytkownika danych cyfrowych.